افسردگی یک اختلال خلقی است که باعث احساس غم و اندوه مداوم و از دست دادن علاقه در حیطه‌های مختلف زندگی می‌شود. این اختلال روانی (Mental Disorders) که به آن اختلال افسردگی اساسی یا افسردگی بالینی نیز گفته می‌شود، بر احساس، تفکر و رفتار افراد تأثیر می‌گذارد و می‌تواند منجر به انواع مشکلات عاطفی و جسمی شود.
بیشتر بخوانید: اختلال روانی چیست؟ آشنایی با اختلالات روان‌شناختی
افراد افسرده ممکن است در انجام فعالیت‌های عادی و روزمرهٔ خود مشکل داشته باشند و گاهی ممکن است احساس کنند که زندگی ارزشی ندارد. طبق آمار منتشر شده، افسردگی دومین اختلال روانی شایع در دنیا بوده و حدود ۲۸۰ میلیون نفر با این اختلال زندگی می‌کنند.
امکان درمان افسردگی از طریق روان‌درمانی (Psychotherapy) و دارودرمانی (Drug Therapy) وجود دارد؛ اما متاسفانه همه افراد به درمان و مشاوره روانشناسی مناسب دسترسی ندارند. در این مقاله می‌توانید مطالبی دربارهٔ اختلال افسردگی، علائم، نشانه‌ها و روش‌های درمان آن مطالعه کنید.
توجه: این مقاله صرفاً برای آگاهی دادن به افراد نگارش شده؛ لذا از نسبت دادن این علائم و نشانه‌ها به خودتان و دیگران پرهیز کرده و در صورت نیاز از روان‌شناس یا روان‌پزشک معتبر (دارای شماره نظام روانشناسی یا شماره نظام پزشکی) کمک حرفه‌ای دریافت کنید.
اختلال افسردگی چیست؟
انجمن روانشناسی آمریکا (APA)، اختلال افسردگی (Depressive Disorder) را این‌گونه تعریف می‌کند:
حالت عاطفی منفی، از ناراحتی و نارضایتی تا احساس شدید غم، بدبینی و ناامیدی که در زندگی روزمره اختلال ایجاد می کند. تغییرات جسمی، شناختی و اجتماعی مختلفی نیز در کنار این احساسات رخ می‌دهد، از جمله تغییر عادات غذایی یا خوابیدن، کمبود انرژی یا انگیزه، مشکل در تمرکز یا تصمیم‌گیری، و کناره‌گیری از فعالیت‌های اجتماعی.
«apa.org»
علائم اختلال افسردگی
اگرچه اختلال افسردگی ممکن است تنها یک بار در طول زندگی رخ دهد؛ اما معمولاً چندین دوره دارد. در طول این دوره‌ها، علائم بیشتر در طول روز، تقریباً هر روز رخ می‌دهند و شامل موارد زیر هستند:
- احساس غم، ناراحتی، بغض، پوچی یا ناامیدی
- طغیان خشم و تحریک‌پذیری حتی بر سر مسائل کوچک
- از دست دادن علاقه یا لذت در اکثر یا تمام فعالیت‌های عادی که فرد قبلاً به آن‌ها علاقه داشته است، مانند: رابطهٔ جنسی، سرگرمی ها و ورزش
- اختلال خواب، از جمله بی‌خوابی یا خواب زیاد
- خستگی و کمبود انرژی به‌طوری که حتی کارهای کوچک نیاز به انرژی زیادی می‌طلبند
- کاهش اشتها و کاهش وزن یا افزایش میل به غذا و افزایش وزن
- اضطراب و بی‌قراری
- کند شدن تفکر، صحبت کردن یا حرکات بدن
- احساس بی‌ارزشی یا گناه
- تثبیت شدن در شکست‌های گذشته و سرزنش خود
- مشکل در فکر کردن، تمرکز کردن، تصمیم‌گیری و به خاطر سپردن مسائل
- افکار مکرر، افکار خودکشی، اقدام به خودکشی و در مواردی خودکشی موفق
- مشکلات فیزیکی غیرقابل توضیح، مانند کمردرد یا سردرد
بیشتر بخوانید: آشنایی با اختلال اضطراب، علائم و روش‌های درمان
برای بسیاری از افراد مبتلا به افسردگی، علائم معمولاً آن‌قدر شدید است که باعث ایجاد مشکلات قابل توجه در فعالیت‌های روزمره مانند شغل، مدرسه، فعالیت‌های اجتماعی یا رابطه با دیگران می‌شود. برخی از افراد ممکن است به‌طور کلی احساس بدبختی یا ناراحتی کنند بدون آن که واقعاً دلیل آن را بدانند.
۱. علائم افسردگی در کودکان
از ۲۸۰ میلیون مبتلا به اختلال افسردگی، ۲۳ میلیون از آن‌ها کودک و نوجوان هستند. علائم و نشانه‌های افسردگی در کودکان و نوجوانان تقریباً مشابه بزرگ‌سالان است؛ اما تفاوت‌هایی دارند. در کودکان کوچک‌تر، علائم افسردگی ممکن است شامل موارد زیر است:
- غم و اندوه
- تحریک‌پذیری
- چسبندگی به مراقبان (والدین، پرستار، خواهر و برادر)
- نگرانی
- درد فیزیکی
- امتناع از رفتن به مدرسه
- کمبود وزن
۲. علائم افسردگی در نوجوانان
علائم این اختلال در نوجوانان عبارت‌اند از:
- غمگینی
- تحریک‌پذیری
- احساسات منفی و بی‌ارزشی
- عصبانیت
- عملکرد ضعیف یا حضور ضعیف در مدرسه
- احساس سوء‌تفاهم و حساسیت شدید نسبت به موضوعات
- استفاده از مواد مخدر یا الکل به‌صورت تفریحی
- خوردن یا خواب زیاد
- آسیب رساندن به خود
- اجتناب از تعامل اجتماعی
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌های روزمره
۳. علائم افسردگی در سالمندان
افسردگی یک بخش از فرآیند طبیعی بالا رفتن سن نیست و هرگز نباید در مورد آن سهل‌انگاری کرد. متأسفانه، افسردگی اغلب در افراد مسن تشخیص داده نشده و طبعاً درمان نیز نمی‌شود. یکی از دلایل عدم تشخیص این اختلال در افراد مسن، تمایل نداشتن آن‌ها به درخواست کمک است.
علائم اختلال افسردگی در سالمندان با سایر افراد متفاوت است و پیشنهاد می‌شود مراقبان آن‌ها نسبت به این علائم هشیار باشند. برخی از این علائم عبارت‌اند از:
- مشکلات حافظه
- ایجاد تغییر در شخصیت
- درد فیزیکی
- خستگی
- از دست دادن اشتها
- مشکلات خواب یا از دست دادن علاقه به رابطه جنسی ( این‌موارد ناشی از بیماری یا مصرف دارو نیستند)
- علاقه نداشتن به معاشرت با دیگران و انجام کارهای جدید
- افکار یا احساسات خودکشی به‌ویژه در مردان مسن
سوالات متداول
افسردگی چه تأثیراتی بر مغز می‌گذارد؟
افسردگی باعث می‌شود سطح کورتیزولِ هیپوکامپ افزایش پیدا کند و این موضوع مانع از رشد نورون‌ها در مغز می‌شود. در حالی که سایر نواحی مغز به دلیل سطوح بالای کورتیزول کوچک می‌شوند، آمیگدال بزرگ می‌شود و مدارهای مغز کوچک شده و قسمت آسیب‌دیده مغز عملکرد خود را از دست می‌دهد.
چه عاملی در مغز باعث ایجاد اختلال افسردگی می‌شود؟
تحقیقات نشان می‌دهد که افسردگی صرفاً به دلیل زیاد یا کم شدن مواد شیمیایی در مغز ناشی نمی‌شود. بنابراین علل زیادی برای افسردگی وجود دارد، از جمله تنظیم خلق‌وخوی معیوب توسط مغز، آسیب‌پذیری ژنتیکی و رویدادهای استرس‌زا در زندگی.
آیا افسردگی می‌تواند روی چهره افراد اثر بگذارد؟
اختلال افسردگی طولانی‌مدت اثرات فاجعه‌باری روی پوست دارد؛ زیرا مواد شیمیایی مرتبط با این بیماری می‌تواند مانعی برای ترمیم التهاب سلول‌های بدن باشد. دکتر وکسلر (Dr. Wechsler) می‌گوید: «این هورمون‌ها بر خواب تأثیر می‌گذارند که روی صورت ما به شکل چشم‌های پف کرده و چهره‌ای کدر یا بی‌جان نشان داده می‌شود».
